Waarom we teveel geld uitgeven (en hoe je dit kan voorkomen)

Handige informatie over de psychologie van ons koopgedrag

Wil je jouw koopgedrag wat meer onder controle krijgen? Deze praktische tips helpen je daarbij. Daarnaast gaan we in op de psychologische achtergrond van het teveel geld uitgeven.

Psychologische redenen waarom we teveel geld uitgeven

Er zijn drie belangrijke psychologische manieren van denken die leiden tot teveel geld uitgeven. Dit zijn: op de korte termijn denken, een budget in je hoofd hebben (maar niet echt budgetteren) en je niet realiseren wat jouw persoonlijke triggers tot kopen zijn. Laten we hier verder op ingaan.

• De focus ligt op 'nu'

De focus op het 'nu' houdt in dat je je richt op onmiddellijke voldoening, oftewel nu iets willen en kopen. Dit gaat vaak ten koste van toekomstige beloningen. Een voorbeeld; misschien ben je aan het sparen voor een eigen huis. Maar het direct kopen van een luxe item geeft je nu meer plezier dan het sparen van geld. Hierdoor heb je de neiging om te gaan voor de directe voldoening van een aankoop.

Van ditzelfde mechanisme is vaak sprake als je kiest voor een betaalwijze. Als je bijvoorbeeld met een creditcard betaalt, kun je direct kopen wat je hebben wilt. De pijn van het betalen voor de aankoop volgt later.

Vaak hebben we (spaar)wensen voor de toekomst. Zonder een concreet plan lijkt een spaardoel zo ver weg in de toekomst te liggen dat we ons er nu niet mee bezighouden. Dit kan ervoor zorgen dat we sneller impulsieve aankopen doen.

• Mentaal boekhouden

Vaak houd je jouw inkomsten en uitgaven niet nauwkeurig in de gaten. Hierdoor kan het zo zijn dat je niet exact weet hoeveel je eigenlijk kunt uitgeven. Het risico om meer geld uit te geven dan eigenlijk verstandig is ligt hier op de loer.

Zelfs als jij je bewust bent van je budget, houd je het vaak alleen in je hoofd bij. In een boekje of met een handige app een budget maken voor jezelf helpt voorkomen dat je het overzicht verliest.

Ook wanneer we in ons hoofd een verdeling maken van ons budget, bijvoorbeeld voor boodschappen, kleding, huur, enz. kan het fout gaan met ons budget. In dat geval denken we dan bij het kopen van bijvoorbeeld leuke kleding, alleen aan het totaalbedrag dat we nog op onze bankrekening hebben staan.

Teveel geld uitgeven aan kleding, of andere spullen die we eigenlijk niet echt nodig hebben, is soms een gemiste kans. Met dat geld had je bijvoorbeeld ook een extra stukje extra af kunnen lossen van je creditcard.

Dit is een direct gevolg van budgetteren in je hoofd, tegenover het opstellen van een budget op je computer, in een app of in een boekje. Je kijkt niet ver vooruit en vergeet kostenposten en mogelijkheden om af te lossen.

• Onbewuste aankooptriggers

Voor veel mensen is hun winkelgedrag vergelijkbaar met andere gewoontes. Misschien koop jij bepaalde dingen sneller of vaker wanneer je gaat shoppen met een bepaalde vriend of vriendin. Ook je stemming, een bepaalde plek of een bepaald tijdstip kan een trigger zijn. Deze trigger zorgt ervoor dat je op dat moment (of in die situatie) onbewust geld uitgeeft. Probeer je bewust te zijn van jouw persoonlijke triggers. Zo ben je minder vatbaar voor het herhalen van jouw koopgedrag.

Tips om teveel geld uitgeven te voorkomen

Met de volgende tips kun je jouw uitgaven wat meer onder controle houden. Hiermee kun je op een makkelijke en praktische manier aan de slag.

• Tip #1: Bepaal jouw langetermijn-doelen voor de toekomst

De beste manier om langetermijn-doelen minder ver weg te laten lijken is om tussendoor kleine doelen in te stellen. Wil je bijvoorbeeld over 10 jaar een huis kopen? Stel dan ieder jaar voor jezelf een spaardoel in. Zo heb je een goede stok achter de deur om impulsieve aankopen te weerstaan. Je kunt ieder jaar weer trots zijn op jezelf en werkt naar een mooi einddoel toe. De voldoening hiervan is uiteindelijk groter dan die bij een impulsieve aankoop.

• Tip #2: Houd je budget en uitgaven bij

Deze tip is eenvoudig te gebruiken - als je je uitgaven beter wilt beheren, stop dan met het in je hoofd budgetteren. Gebruik een eenvoudige spreadsheet (bijvoorbeeld met behulp van deze maandelijkse budget template). Of, nog beter, gebruik een handige uitgavenbeheer app. Enkele van de populairste apps in Nederland zijn Tellow, You Need a Budget (YNAB), en Spendee, of een van de andere apps op het overzicht.

Een app is beter dan een spreadsheet omdat je je telefoon de hele tijd bij je hebt. Je houdt je eerder aan je budget als je er weinig moeite voor hoeft te doen. Stel handige alerts in op je budget app!

• Tip #3: Houd een winkeldagboek bij

Nee, niet zoals je dat deed op de middelbare school. Maak een winkeldagboek waarin je opschrijft wat je koopt. Schrijf op hoe laat het is, met wie je bent, waar je bent, welke muziek er in de winkel speelt, en alles wat verder nog relevant lijkt. Na een paar dagen of weken zul je patronen ontdekken waardoor je eerder te veel uitgeeft. Nu weet je ook welke situaties je kunt vermijden als je minder geld wilt uitgeven.

Misschien merk je dat je vaker meer koopt als je shopt met je creditcard bij je. Als dat jouw trigger is, kun je overwegen om je creditcard thuis te laten. Of stap over op een prepaid creditcard! Met een prepaid creditcard bouw je geen schulden op. Met deze creditcard bepaal je zelf hoeveel geld je op de kaart zet en dus kunt uitgeven. Ideaal!

Nog meer besparen? Bekijk deze tips voor goedkoper bellen.

Terug naar het overzicht